İyi bir film izleyicisiyseniz son dönemde MUBİ kullanan herkesin konuştuğu o filmden mutlaka haberiniz vardır. Efsanevi sinemacı Wim Wenders imzası taşıyan Perfect Days, Tokyo'da umumi tuvalet temizleyicisi olan Hirayama'nın rutin yaşamını konu alıyor ve Shibuya’da yer alan bir dizi özel tasarım tuvalette geçiyor. Bu tuvaletlerin tasarımı ise Shigeru Ban, Tadao Ando, Nigo ve Mark Newson gibi dünyaca ünlü mimar ve tasarımcılara ait. Tuvaletlerin hikayesi de en az film kadar ilgi çekici. Pritzker ödüllü mimarların elinden çıkan bu umumi tuvaletler nasıl bir anda ödüllere doymayan bir filmin konusu haline geldi?
Japonya dendiğinde akla gelenler listesi bir hayli uzun. Ancak bu listenin bir yerinde mutlaka son teknoloji tuvaletler vardır. Tokyo’ya ilk kez seyahat eden hemen herkesin kullanmayı çözmek için en az on dakikasını ayırdığı o meşhur teknik detaylarla dolu tuvaletler… Japonya 2020 yılından bu yana “tuvaletleriyle” adından söz ettirmeye devam ediyor ancak bu sefer teknolojinin yerini tasarım aldı. Bunu da The Tokyo Toilet ismini verdiği bir projeyle başardı. Japon giyim devi Uniqlo'nun yöneticilerinden Koji Yanai, kar amacı gütmeyen Nippon Vakfı ve Shibuya Belediyesi işbirliğiyle yürütülen The Tokyo Toilet, 2020’de yapılması planan Tokyo Yaz Olimpiyatları kapsamında mevcut umumi tuvaletlerin iyileştirilmesi fikri üzerine hayata geçirilen ilginç bir proje. Umumi tuvaletlerin karanlık, kirli ve tehlikeli olduğu imajını değiştirmeye yönelik başlatılan proje, aynı zamanda Japonya’nın misafirperverlik kültürünün yeni yüzyıldaki simgesi olmayı amaçlıyor.
The Tokyo Toilet projesi kapsamında alanında öncü 16 mimar ve tasarımcı 17 umumi tuvalet yapmak üzere davet edildi. Üç yıldır devam eden projenin tamamlanan son tasarımı, 2025 Osaka Kansai World Expo alanının tasarımcısı Fujimoto Sō tarafından tasarlanan Nishisandō umumi tuvaleti oldu. Tokyo’ya gelen milyonlarca turistin gözde uğrak noktası haline gelen tuvaletleri uluslararası alanda tanıtmaya devam etmenin bir yolunu arayan Koji Yannai, ünlü yönetmen Wim Wenders’ı arayarak bu tuvaletler hakkında bir belgesel çekmekle ilgilenip ilgilenmeyeceğini sordu. Wenders ise bir belgesel çekmek yerine Yanai’nin ortak yapımcılığını üstleneceği uzun metrajlı bir film yapmaya karar verdi ve Perfect Days’in tohumları atıldı.
Umumi tuvaletler bir şehrin algısını ve dolaylı olarak bir şehrin kaderini değiştirebilir mi? Sırf bu tuvaletleri ziyaret etmek için Shibuya planı yapan milyonlarca insanı düşünürsek cevabı belli. Gelecek Tokyo seyahatinizde hangi tuvaletlere uğramalısınız gelin sizin için seçtiklerimize birlikte göz atalım.
1) Shigeru Ban
Pritzker Ödüllü mimar Shigeru Ban, Tokyo Tuvalet projesi için birisi tarafından kullanıldığında opaklaşan şeffaf cam duvarlara sahip iki umumi tuvalet tasarladı. Şehrin Yoyogi Fukamachi Mini Parkı ve Haru-no-Ogawa Topluluk Parkı'nda inşa edilen tuvalet çifti, yaklaşanların kullanımda olup olmadıklarını kolayca kontrol edebilmelerini sağlamak için renkli cam duvarlara sahip. Kullanıcı içeri girip kapıyı kitlediğinde cam duvarlar opak hale geliyor. Aynı zamanda şeffaflık, tuvaletin temizliğini kontrol etmek için kullanıcıların içeri girmek zorunda kalmamasına da olanak sağlıyor.
2) Kengo Kuma
Japon mimar Kengo Kuma imzalı “A Walk in the Woods” isimli tuvalet, inşa edildiğini Nabeshima Shoto Park’ıyla bütünleşecek şekilde tasarlandı. Geleneksel umumi tuvalet imajını ortadan kaldırmak üzere tasarlanan yapı, tek bir bloktan oluşmak yerine projeye adını veren basamaklı bir yürüyüş yolu ile birbirine bağlanan ve her biri kendi başına tuvalet işlevi gören beş kulübeden oluşuyor.
3) Tomohito Ushiro
Japon grafik tasarımcısı Tomohito Ushiro tasarımı Hiroo East Park tuvaleti, projenin tasarlandığı andaki Dünya nüfusuna atıfta bulunarak 7,9 milyar farklı ışın düzenini çevreleyen bir ışık paneline sahip. Tasarım stüdyosu White Design’ın kurucusu olaran Ushiro, tuvaletin kamusal bir sanat eseri olarak işlev görmesini arzulamış.
4) Nao Tamura
New York merkezli Japon tasarımcı Nao Tamura, Tokyo Tuvalet projesinin bir parçası olarak Tokyo'nun şehir merkezindeki üçgen bir arsaya kırmızı bir umumi tuvalet bloğu tasarlarken, geleneksel Japon hediye paketleme sanatı Origata’dan ilham aldı. Japon misafirperverliğine atıfta bulunan konsept, bloğu görünür kılmak ve dikkat çekmek amacıyla parlak kırmızı metal bir kabuğa sahip.
5) Kazoo Sato
Tasarımcı Kazoo Sato, kapı, sifon, musluklar ve ortam müziği gibi işlevleri kontrol etmek için sesli komutları kullanan “temassız” bir umumi tuvalet tasarladı. Shibuya finans bölgesinin kalbindeki Nanago Dori Park'ta yer alan yarım küre şeklindeki tuvalet, iç hava akışını arttırmak için özel bir forma sahip.
6) Sou Fujimoto
Japon mimar Sou Fujimoto, projenin 17. ve son tuvaletini hayata geçirdi. Dev bir lavaboyu andıran tuvalet bloğu, ortak bir el yıkama alanı içeren tuvaletlerden oluşuyor. Tuvalet kullanmanın yanı sıra halka açık bir suyla buluşma alanı öneren Fujimoto, açık hava koridoruyla birleşen tuvalet bloklarını farklı yüksekliklere yerleştirilmiş dört musluğun bulunduğu eliptik bir lavaboyla buluşturuyor.
