Çalışmalarında insan belleği, teknoloji ve toplum arasındaki bağlantıları disiplinlerarası sanatsal araçlarla inceleyen sanatçı David Szauder ile 212 Photography’nin Müze Gazhane'deki From Reality to Photo Reality sergisi ve çalışmaları üzerine sohbet ettik.
İnsan belleği, teknoloji ve toplum arasındaki bağlantıları disiplinlerarası sanatsal araçlarla incelediğiniz çalışmalarınızda dijital ve fiziksel dünyalar arasında köprüler kuruyorsunuz. Bu iki dünya arasındaki etkileşimin yaratıcı sürecinizdeki rolü nedir?
Bir dijital sanatçı olarak kesinlikle kendimi sadece dijital dünya ile sınırlamak istemiyorum, fiziksel dünyayı da gerçekten seviyorum. Bir örnek vermek gerekirse, Koronavirüs döneminde küçük bir robot oluşturdum. Daha çok bir araba gibiydi ve her seferinde haber kanallarından bilgi alıyor, Corona veya Covid kelimesini duyduğunda galeride bir kurşun kalemle soyut daireler çizmeye başlıyordu. Bu durumda iş dijitaldi çünkü robotu bir şekilde programlamam gerekiyordu. Ama elektroniği yaratmak ve sonunda bu tür bir soyut çizime sahip olmak o kadar fizikseldi ki, robota galeride bir ay boyunca çizim yaptırdık, çok kaotik ve güzeldi. Benim için bu pandeminin bir tür çizimiydi. Ayrıca bu yapay zeka ile çalışırken sonuç ekran üzerinde geliyor ve ekran genellikle basılı görüntüden farklı oluyor, bu yüzden günün sonunda duvarda görünmesini görmeyi tercih ederim, çünkü insan ile görüntü arasındaki ilişki gerçekten çok farklı oluyor. Eğer duvarda görebilirsek, duvardan uzaklığımızı tanımlayabiliriz, ışığın değişimini görebiliriz. Bu yüzden bu ekran üzerinde şeyleri görmekten çok daha samimi oluyor.
Sürekli evrilen ve yeni ifade biçimleri aradığınız yaratıcı pratiğinizde şu anda hangi yeni teknik veya konuları keşfetmekten en çok heyecan duyuyorsunuz?
Size şunu söylemeliyim ki 15-20 yıldan fazla bir süredir dijital medya ile çalışıyorum ve her zaman yeni olasılıklar keşfediyordum. Elektronik, robotik, sanal gerçeklik kullanıyordum. Kendi başıma keşfetmeyi seviyorum ve bu tür bir teknolojiyle nasıl bağlantı kurabileceğimi görmek istiyorum. Örneğin, yapay zeka ile 7-10 yıldır ilgileniyorum ve düşünüyordum ki, bu istediğim sonuç değil, kendimi bu teknolojiyle nasıl çalıştığımı göremiyorum. Ve bir yıl önce kalbime çok daha yakın bir şey gördüm ve bunun benim işim olabileceği düşüncesine kapıldım. Denemeye karar verdim ve derinlere indim ve teknolojinin içindeki sanatsal konfor alanımı düşünmeye çalıştım.
Dijital ve teknoloji odaklı eserleriniz, izleyiciler ile nasıl bir duygusal bir bağ kuruyor? Günümüzde teknoloji ile insan duyguları arasındaki yeni ilişki üretim pratiğinize nasıl yansıyor?
Ben bunu seviyorum, çünkü dijital sanatla çalışmaya başladığımdan beri her zaman duygusal 4D tarafı gözlemlemeye çalıştım. Başlangıçta jeneratif sanatla çok deney yapıyordum. Program kodu yazıp bir tür çıktı elde edersiniz ve bu benim için çok doğal bir şeydi, duyguyu görmüyordum ve işte bu yüzden 2013 yılında yavaşça glitch sanatına yönelmemle duygularla çalışabileceğimi gördüm. Duygular sadece benim için değil, insanların tepkileri açısından da kesinlikle önemli. Nisan 2013'te Budapeşte'de solo sergimi yaptım. Bu, ilk kez AI tarafından oluşturulan görüntülerin duygusal bir malzeme olduğunu gösterdiğim zamandı, bu da "gizlenme sanatı" olarak adlandırılıyor. Bu benim duygularımla ilgili ama insani duygular da olabilir, dünyamızda bir an için nasıl saklanmak istediğimiz ve bu tür güvenli bir örtü içinde dünyamızda neler olup bittiğini izlemek ve görmek istiyoruz. Bu sergiyi yaptığımda insanların çok duyarlı bir şekilde tepki verdiğini gördüm ve o an AI kullanmam o kadar da önemli olmadı, çünkü insanlar görüntülerimdeki karakterlerle bir şekilde bağlantı kurabileceklerini görebildiler.
212Photography Istanbul kapsamında Müze Gazhane’deki ‘From Reality to Photo Reality’ sergisinde çalışmalarınız ilk kez Türkiye’deki fotoğraf severlerle buluşacak. Yeni teknolojiler eşliğinde fotoğrafın dönüşümünü irdeleyen bu sergide yer alacak çalışmalarınızın hikayesini sizden dinlemeyi isteriz.
Her zaman 60'ların, 70'lerin ve muhtemelen 80'lerin otomobillerinin, form açısından insanlıkla çok fazla ilgisi olduğu fikrine sahibim. Bu arabalar, yaşamla dolu bir form, bir taklit, bir kıyafet gibiydi ve çok daha ifadeciydiler ve bu tür bir form ifadesi aracılığıyla onları sevmek çok daha kolaydı. Ancak şimdi bu yeni arabalara sahibiz ve örnek vermek istemiyorum ama bu arabaların çok daha iyi teknolojiye sahip olduğunu, hibrit olduğunu, hatta suyun bir arabayı çalıştırabileceğini söyleyebilirim, ancak bir şey eksik, benim için gerçekten çok önemli olan bir şey ve bu, araba ve araba sahibi arasındaki derin duygu ve ilişkidir. Bu nedenle, AI'ı arabalarla arabaların sahipleri arasındaki ilişkiyi görselleştirmeye çalıştığım bir duruma dahil etmeye karar verdim ve bu tür bir ilişki, bize geçmişte iyi bir şeylerimiz olduğunu düşünmemize neden olabilir, onları koruyabilir ve bir şekilde kullanabiliriz. Arabanın içinde en yeni, en parlak teknolojiyi koyabiliriz, ancak formu, iyi şeyleri koruyabiliriz, bu duygusal ilişkiyi aramızda ve arabamız arasında koruyabiliriz.
Türkiye’de gerçekleştirilen en kapsamlı uluslararası fotoğraf festivali olan 212Photography İstanbul, sosyal, kültürel ve sanatsal olguları coğrafyadan ve ön yargılardan bağımsız olarak ele almayı amaçlıyor. Festivalin farklı coğrafyalardan gelen katılımcıların eserlerini bir araya getirerek nasıl bir kültürel etkileşim ve diyalog ortamı oluşturduğu hakkında düşüncelerinizi paylaşır mısınız?
Bu sadece bir sergi değil, daha çok bir festival gibi; yani sadece sanat eserlerini gösteren değil, aynı zamanda buluşan, farklı yerlerden gelen insanlar var. Benim için bu sadece mekanlarla ilgili değil, medyayla da ilgili çünkü ben kesinlikle bir fotoğrafçı değilim. Fotoğrafçılığı dijital sürecimde kullanmak için kendi amaçlarım için yapıyorum. Festivale davet edildiğimde çok şaşırdım ve yaratıcıların yeni teknolojiyi dahil etme konusunda çok açık fikirli olduklarını ve beni kişisel olarak oraya götürdüklerini düşündüm, bu da diğer insanlarla tanışma, fikir alışverişinde bulunma ve geçmiş, bugün ve gelecek hakkında konuşma fırsatına sahip olacağım anlamına geliyor çünkü günün sonunda bu tür toplantılar, kişisel toplantılar bu tür teknoloji liderliğindeki dünyada çok önemli.
5 - 15 Ekim 2023 tarihlerinde gerçekleştirilecek olan 212 Photography Istanbul, izleyicisini altıncı yılında fotoğrafın yanı sıra farklı disiplinlerin de dahil olduğu kapsamlı programıyla İstanbul’un farklı rotalarında ağırlamaya hazırlanıyor. Geçtiğimiz yıl, 70.000 üzerinde ziyaretçi ile buluşan “Şehrin Festivali” 212 Photography Istanbul, altıncı senesinde 20’ye yakın farklı mekanda gerçekleşecek. Sergilerin yanı sıra atölye, söyleşi, film gösterimleri, konserler, performans gibi pek çok farklı disipline programında yer veren festivalin bu yılki rotasında katılımcılar, İstanbul’un her iki yakasında şehrin farklı noktalarını keşfetmeye etmeye devam edecek. 2018’den bu yana sürdürülebilir bir sanat ve kültür geleneği oluşturmak üzere yola çıkan 212 Photography Istanbul altıncı senesinde de kapsamlı programıyla katılımcılarıyla buluşacak.
